Historia
O Colexio Santiago Apóstolo é unha obra da Xunta de Galicia e do Centro Galicia de Bos Aires –a través da Fundación Galicia-América– que ten o propósito de desenvolver un proxecto educativo bicultural en todos os niveis de ensino.
O 8 de marzo de 1998 o entón Presidente da Xunta de Galicia, Don Manuel Fraga Iribarne, inauguraba este centro educativo. A partir de aí foise completando o nivel inicial e EGB/ Nivel Primario. No ano 2005 comezaron as actividades no nivel Secundario.
Pero os inicios foron moi anteriores e proceden do momento en que as diferentes asociacións vinculadas coas catro provincias administrativas galegas (Centro Lucense, Centro Ourensano eAsociación Galega, composta polos centros pontevedrés e coruñés) fusiónanse para crear unha nova entidade que tivese máis peso específico dentro da colectividad de galegos en Bos Aires.
O proceso empezou coa convocatoria do Centro Lucense, presidido por don José López Pin, en outubro de 1978. A resposta foi espontánea e moi ben acolleita. O 25 de xullo de 1979 asinouse o convenio de fusión entre o Centro Lucense de Bos Aires (presidido entón por Darío Lamazares), o Centro Ourensano (presidido por Antonio Gómez) e a Asociación Galega –que era o froito da fusión do centro coruñés e pontevedrés– representada polo seu presidente Álvaro Campos. Ese mesmo día (25 de xullo) fixouse como data fundacional.
Entre o 5 e o 6 de outubro de 1979, cada entidade que se ía a fusionar constitúe aos seus asociados en Asemblea Xeral Extraordinaria, aos efectos de tratar o Convenio de Fusión, o cal é aprobado en cada asociación. Nelas, designáronse os membros da Comisión Provisoria. Cada un dos seus membros foi elixido en cada asemblea. Deste xeito, quedaba case establecido que nacía unha nova institución: Centro Galicia de Bos Aires.
A Comisión Provisoria tiña como obxectivo a tramitación legal da personería da nova institución. Mentres tanto a xestión operativa das anteriores institucións continuou a cargo das comisións de cada directiva.
Un ano despois (25 de xullo de 1980), logo de que finalizaron as tramitaciones, asumiu a primeira xunta directiva do Centro Galicia de Bos Aires presidida por Darío Lamazares Pena e composta por 19 membros provenientes das asociacións fusionadas.
Desde a fundación do Centro Galicia sempre estivo en mente a creación do primeiro colexio galego do exterior. Disto pode dar conta o estatuto de devandito centro no artigo 4º, inciso C:
Crear e soster un centro de estudos que no seu amplitud abarque a maior cantidade de disciplinas e actividades desde a etapa infantil ou primaria ata alcanzar o nivel universitario. Ademais das materias que permitan cumprir fins de elevación moral, cultural e intelectual, impulsar o estudo de todo canto poida ter relación para o mellor coñecemento de Galicia en todos os seus aspectos, dentro do contexto do acervo cultural e espiritual dos pobos ibéricos.
De acordo con todo o anterior, cando se seleccionaron os terreos para unha sé social estivo presente a condición de que tivesen suficiente amplitud para que albergase a superficie do colexio.
Deste xeito, en xuño de 1981, comprouse un predio con 4200 m2 de superficie en pleno centro xeográfico da cidade de Bos Aires.
Con este logro da xestión para conseguir devanditos terreos, empezaba a tomar corpo unha ilusión.
A directiva, e como principal exponente, o seu presidente don Darío Lamazares, sempre promovió a necesidade de contar cun colexio galego-arxentino. Do seu persistencia pode dar conta esta reportaxe da Voz de Galicia.
O 19 de novembro de 1990, inaugurouse a primeira etapa das obras co aparcamiento da Nova Sé Social. O interese da Xunta de Galicia nesas obras e nas do Colexio Galego-Arxentino foi permanente. Cada visita á cidade que realizaban os membros dese goberno, era oportunidade para observar o avance das obras. Este interese foi correlato dos esforzos realizados polos directivos da nosa entidade os cales, a través de distintas viaxes á Terra Nai e entrevistas coas personalidades galegas, lograron que Galicia coñecese os proxectos dunha das entidades máis representativas de Bos Aires.
A finais de 1991, o titular da entidade, Avelino García Melle; Álvaro Campos, no seu carácter de tesorero da Xunta Directiva do Centro e D. Darío Lamazares volven a territorio galego para continuar coa tarefa de promoción e procura de apoio para empezar os traballos de levantamiento do instituto educativo. Para tal fin, os representantes desta asociación reúnense coa Sra. Carmela Arias e Díaz de Rábago que naquel entón estaba á fronte da Fundación Pedro Barrié da Maza, Conde de Fenosa. Posteriormente, esta delegación tamén se entrevista co presidente do Banco Pastor. En ambas reunións, está presente a problemática legal para poder realizar as contribucións que requiría unha obra da envergadura que expoñían os enviados do Centro Galicia.
Logo destas entrevistas, solicitan audiencia ao Presidente da Xunta de Galicia, D. Manuel Fraga Iribarne. Fiel ao apoio explicado desde aquela inauguración da primeira etapa da nova Sé Social en 1989, o Sr. Fraga Iribarne dá instrucións ao seu Gabinete para buscar a forma de cooperación que requiría a obra do Instituto Galego-Arxentino, tendo en conta que ese anteproyecto concitara non só a súa particular atención, senón que xa pasaba a ser unha empresa que debía encararse de xeito inmediato, sen deixar de lado o beneficio que podería brindarse aos descendientes de emigrantes en Bos Aires.
O 6 de agosto de 1992, visita Arxentina o, nese entón, Conselleiro de Relacións Institucionais da Xunta de Galicia , D. Víctor Manuel Vázquez Portomeñe. Nesa oportunidade trae o mandato do Presidente da Xunta de Galicia , Don Manuel Fraga Iribarne, de promover o Ano Santo Compostelano de 1993 e, á súa vez, o de ratificar a vontade dese goberno de apoiar a construción do primeiro colexio galego-arxentino en Bos Aires. Iso logrouse grazas ao Convenio de Colaboración asinado entre a Xunta de Galicia e esta entidade. Mediante este convenio, seis consellerías gobernamentais, comprometéronse a abonar ao Centro Galicia súmaa de cento oitenta millóns de pesetas aos efectos de realizar as obras de construción da nova sé social, na cal se impartirá o ensino da lingua galega, no colexio que se emplazará na sé de devandito centro, así como crear nese centro un aula permanente de cultura galega. Este convenio ofrece o punto de partida para ou comezo de execución das obras do colexio.
A comezos de 1993, a Xunta Directiva presidida por Avelino García Melle, designa unha Comisión de Colexio e encoméndalle que elabore as bases teóricas nas cales se fundamentaría o Colexio Galego-Arxentino. Do mesmo xeito, esta comisión xa entraba en contacto coas autoridades municipais e nacionais para as posteriores presentacións que debían efectuarse ante os organismos de control.
Como consecuencia destes traballos, en decembro de 1993, entregóuselle ao Presidente don Manuel Fraga un proxecto completo co programa de estudos do futuro centro educativo.
En marzo de 1994, o Excmo. Sr. Presidente da Xunta de Galicia, D. Manuel Fraga Iribarne, viaxa á Arxentina e visita a nosa entidade. Nuevamente, a Galicia continental, a través do seu representante, demostra a este centro o particular interese que ten nas obras de construción do Colexio Santiago Apóstolo coa firma dun convenio marco entre o Centro Galicia de Bos Aires e a Xunta de Galicia , que establece que: …o Centro Galicia de Bos Aires está construíndo o primeiro colexio galego-arxentino na Galicia exterior, coa finalidade de acrecentar o proceso de conformación e conservación dunha identidade galego-arxentina por medio dunha educación bicultural modélica…
O convenio incide nas seguintes disposicións:
1. Intercambio profesional nos sectores da educación.
2. Fomentar a elaboración e o desenvolvemento dos proxectos conxuntos de práctica educativa e técnica co obxecto de potenciar a cultura e a lingua galega.
3. Intercambio de persoal académico.
4. Ambas institucións expoñen o interese recíproco de constituír e administrar en forma conxunta unha fundación galega-arxentina para o goberno e administración do centro educativo.
A partir deste convenio, os esforzos do Centro Galicia de Bos Aires centráronse específicamente na creación desa fundación, á vez que aplicaban maior énfasis na finalización da primeira etapa de construción do futuro Instituto Santiago Apóstolo, para a súa entrada en funcións nun mediano prazo.
En xuño de 1994, o Conselleiro de Cultura da Xunta de Galicia chega a Bos Aires e reúnese coas autoridades do Centro Galicia os días 19 e 20 de xuño. En ambas oportunidades esbózanse os alineamientos do Estatuto da Fundación que se ía a crear. Tamén se especifica un nome para ela. O Conselleiro leva a Santiago de Compostela dous anteproyectos de Estatutos da Fundación que se ía a crear e o nome acordado (Galicia-América).
O 24 de xullo de 1996 asinouse a acta fundacional da Fundación Galicia-América coa presenza do Excmo. Sr. Presidente de Galicia, D. Manuel Fraga Iribarne. O Instituto Arxentino-Galego Santiago Apóstolo estaba cada vez máis preto de abrir as súas portas. Os representantes do centro nuevamente recibiron apoio por parte do Conselleiro de Cultura e Comunicación Social do Goberno Autónomo, D. Jesús Pérez Varela, abrigando fundadas esperanzas de que o instituto educativo puidese empezar a traballar en pouco tempo máis, á vez que mostrou o seu compromiso de total apoio á obra que encamiñaba a entidade.
A finais do mesmo mes, visita Bos Aires o Conselleiro de Educación da Xunta de Galicia, D. Celso Currás Fernández, quen se interioriza das obras do Colexio Santiago Apóstolo á vez que establece alineamientos para a súa posta en funcionamento en prazo medio.
Xa queda, entón, en funcións o Patronato da Fundación Galicia-América. A partir deste momento, o patronato terá a responsabilidade de continuar co labor de erigir e poñer en funcionamento o Colexio Santiago Apóstolo.
Pero as autoridades continúan au labor e en abril de 1997, o presidente da Fundación Galicia-América e Conselleiro de Cultura e Comunicación Social da Xunta de Galicia, D. Jesús Pérez Varela, acompañado do seu par de Cultura e Educación, D. Celso Currás Fernández, tamén integrante do patronato, chegan a Bos Aires. Son recibidos polos restantes membros da fundación que residen neste país, os cales informan sobre a actualidade da tarefa desenvolvida ata ese momento. Tamén os representantes do Goberno Autónomo queren ratificar o incondicional amparo que se brinda ao colexio. A mediados de setembro de 1997, realízase o lanzamento oficial do Colexio Santiago Apóstolo.
A partir do 8 de marzo de 1998, as respectivas historias destas entidades terán camiños aínda que non dispares, se menos vinculantes dados os seus correspondentes propósitos. Pero ningunha delas negará ese tronco común que as une, o cal está constituído por un grupo de homes e mulleres valentes, que non escatimaron tempo individual e intelectual para brindar novas alternativas de supervivencia da nosa Comunidade a través dos anos e lograr que todas as obras crecesen.
Miles de persoas, protagonistas centrais algúns, anónimos actores que apoiaron en todo momento un proxecto, outros; pero contaxiados todos por unha audacia sen par. Xentes que non perderon as esperanzas nos peores momentos, cando a situación político-institucional do país non permitía crecer en democracia, pero firmes nas súas conviccións de cooperar cos seus fillos e netos. Persoas que non dubidaron en empezar a executar a obra que reclamaban as xeracións actuais de galegos emigrados, conforme o desexo establecido nas bases de unidade de 1979. Asociados e directivos que non se amilanaron, que non perderon a confianza cando todo o que hoxe se pode apreciar na obra deste Centro era unha tolemia. En síntese, homes e mulleres que, a puro corazón, cunha fe inquebrantable, coa certeza de que os pasos que daban deixarían unha pisada imborrable na historia da súa comunidade en Arxentina, deixarían un espazo, sobre todo real, onde as futuras descendencias cultiven o seu corpo e intelecto; para que crezan, máis aló das posibilidades que, nalgún momento, souberon ter neste país os seus pais e/ou avós.
A Fundación Galicia-América, creou o seu colexio para dar cumprimento a un ideario moi concreto: propagar e soster o ensino en calquera nivel, infundiendo no aula o ideal de servizo e solidariedade ou o coñecemento dos valores culturais do pobo galego, da súa lingua, das súas tradicións, historia, folclore, arte e demais manifestacións.
As actividades que ofrece o Colexio Santiago Apóstolo son moi variadas e sempre están enmarcadas dentro dese marco bicultural que o envolve e que pretende formar persoas de ben cunha cultura humanística profunda.
Moitas foron as autoridades que celebraron con orgullo e satisfacción o nacemento do noso colexio. Moitas mensaxes de ánimo chegaron desde as máis variadas institucións. Algunhas delas pódelas ler aquí:
– Mensaxe de don Manuel Fraga Iribarne (Presidente da Xunta de Galicia)
– Mensaxe de don Fernando da Rúa (Presidente do goberno da Cidade Autónoma de Bos Aires)
– Mensaxe de don Carlos Carderera Adoitar (Embaixador de España en Arxentina)
– Mensaxe de don Celso Currás Fenández (Conselleiro de Educación e Ou.Ou. da Xunta de Galicia)
– Mensaxe de don Xesús Pérez Varela (Conselleiro de Cultura, Comunicación Social e Turismo da Xunta de Galicia)
– Mensaxe de don Víctor Vázquez Portomeñe (Senador ás Cortes Españolas por Galicia).
– Mensaxe de don Fernando Amarelo de Castro (Secretario Xeral para as Relacións coas Comunidades Galegas da Xunta de Galicia)
– Mensaxe de don Darío Lamazares Pena (Patrono da Fundación Galicia – América e delegado en Arxentina de Actividade Educativa)